Những Thực Phẩm Tốt Cho Quá Trình Phát Triển Trí Não Của Trẻ

Trẻ em thông minh, học giỏi, có trí nhớ tốt và phát triển toàn diện về thể chất là niềm mong ước của rất nhiều bậc làm cha mẹ. Để trẻ em phát triển trí não ngay từ những năm đầu đời, gia đình cần bổ sung dưỡng chất cho trẻ thông qua những loại thực phẩm bổ dưỡng như cá hồi, trứng, hoa quả… và đặc biệt là sữa. Tham khảo các gợi ý sau đây của VitaDairy cho bữa ăn dinh dưỡng của con nhé.

Giai đoạn vàng phát triển trí não ở trẻ

Não bộ của trẻ em phát triển vượt bậc trong những năm đầu đời, đặc biệt là từ khi chào đời đến khoảng 5 tuổi. Đây được xem là giai đoạn phát triển trí não cho bé khá nhạy cảm, nơi tiềm năng trí tuệ và khả năng nhận thức được đặt nền móng. Mọi tác động từ môi trường sống, cách nuôi dưỡng và tương tác xung quanh đều góp phần định hình tư duy và khả năng học hỏi của trẻ trong tương lai.

Từ 0 - 6 tháng

Ngay từ khi mới chào đời, trẻ đã bắt đầu ghi nhận thế giới bằng các giác quan. Mặc dù chưa thể nói hay hiểu rõ ngôn ngữ, bé đã có khả năng nhận biết âm thanh, ánh sáng và phản ứng lại bằng nhiều cách như cử động tay chân, biểu cảm khuôn mặt hay tiếng khóc.

Sự gắn kết giữa trẻ với cha mẹ và người chăm sóc là yếu tố quan trọng, giúp não bộ hình thành những liên kết thần kinh đầu tiên. Thông qua việc quan sát nét mặt, giọng nói và cử chỉ của người lớn, trẻ dần học được cách cảm nhận cảm xúc, tạo nền móng cho sự phát triển tình cảm – xã hội sau này.

Từ 6 - 12 tháng

Khi trẻ bước vào giai đoạn nửa sau của năm đầu tiên, các chức năng của não bộ đã có bước tiến lớn về cấu trúc và hiệu suất. Não của trẻ ở thời điểm này có thể lớn gấp đôi so với lúc mới sinh, cho phép trẻ tiếp nhận thông tin từ môi trường một cách linh hoạt hơn.

Trẻ bắt đầu phát triển kỹ năng vận động tinh và thô, biết với tay lấy đồ vật, di chuyển để khám phá xung quanh. Cùng lúc đó, sự tò mò tăng cao giúp bé nhận biết mùi vị, âm thanh và hình ảnh rõ ràng hơn. Việc được cha mẹ dành thời gian chơi cùng, nói chuyện và tạo điều kiện cho trẻ tự do trải nghiệm sẽ giúp các vùng não chịu trách nhiệm về ngôn ngữ, vận động và cảm xúc được kích hoạt và hoàn thiện.

Giai đoạn vàng là lúc bố mẹ cần theo sát và hỗ trợ con nhiều hơn bình thường

Từ 1 - 3 tuổi

Trong giai đoạn từ một đến ba tuổi, não bộ của trẻ bước vào một thời kỳ phát triển vượt bậc. Hàng tỷ khớp thần kinh được hình thành mỗi ngày, giúp não trẻ tiếp nhận, xử lý và phản ứng với thông tin từ môi trường xung quanh một cách hiệu quả hơn. Đến khoảng 3 tuổi, kích thước não bộ của trẻ đã đạt tới khoảng 80% so với người trưởng thành, cho thấy mức độ tăng trưởng mạnh mẽ cả về cấu trúc lẫn chức năng.

Ở giai đoạn này, trẻ không chỉ tiếp nhận ngôn ngữ mà còn bắt đầu sử dụng ngôn từ để thể hiện nhu cầu, cảm xúc và suy nghĩ. Sự tương tác gần gũi với cha mẹ qua các hoạt động thường nhật như đọc sách, chơi đùa, trò chuyện là chất xúc tác mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển trí tuệ.

Bên cạnh đó, một chế độ dinh dưỡng đầy đủ dưỡng chất cũng góp phần xây dựng nền tảng não bộ vững chắc cho trẻ trong tương lai.

Từ 3 - 5 tuổi

Từ ba đến năm tuổi, trẻ bắt đầu bước ra khỏi vòng tay gia đình để khám phá thế giới bên ngoài thông qua trường lớp, bạn bè và các hoạt động học tập mang tính xã hội. Đây là giai đoạn trẻ tiếp tục hoàn thiện khả năng tư duy logic, phát triển trí nhớ, kỹ năng ngôn ngữ và cảm xúc.

Não bộ trẻ ở giai đoạn này không chỉ phát triển về mặt thể tích mà còn tăng cường khả năng phối hợp giữa các vùng não, giúp trẻ ghi nhớ tốt hơn, suy nghĩ linh hoạt và học hỏi nhanh chóng. Khi trẻ đạt 5 tuổi, kích thước não gần như hoàn chỉnh, đạt khoảng 90% so với não người trưởng thành.

Tương tác với bạn bè đồng trang lứa, tiếp cận với trò chơi sáng tạo, âm nhạc và hoạt động vận động là những yếu tố giúp não bộ trẻ hoạt động toàn diện. Sự khích lệ tích cực từ người lớn và môi trường học tập thân thiện sẽ tạo đòn bẩy cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong giai đoạn then chốt này.

Mỗi giai đoạn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành và phát triển trí tuệ của trẻ

Tuổi dậy thì

Khi trẻ bước vào độ tuổi dậy thì, não bộ tiếp tục tái cấu trúc để chuẩn bị cho giai đoạn trưởng thành. Mặc dù tốc độ tăng trưởng về kích thước đã chậm lại, nhưng các kết nối thần kinh vẫn tiếp tục được tinh chỉnh. Trong thời kỳ này, bộ não sẽ giữ lại và tăng cường các liên kết được sử dụng thường xuyên, đồng thời loại bỏ dần những kết nối ít được vận dụng – một quá trình gọi là "cắt tỉa synapse".

Trẻ vị thành niên bắt đầu hình thành tư duy phản biện, khả năng tự định hướng, hiểu rõ hơn về cảm xúc cá nhân và nâng cao năng lực tương tác xã hội. Đây cũng là thời điểm mà não bộ định hình rõ nét cá tính, phong cách học tập và hướng phát triển trong tương lai.

Để hỗ trợ con trong giai đoạn này, cha mẹ nên duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, đồng thời tạo điều kiện để trẻ tham gia vào các hoạt động tập thể, câu lạc bộ, thể thao hoặc những chương trình học mang tính thực tiễn. Việc khuyến khích trẻ khám phá sở thích cá nhân và phát triển các kỹ năng mềm sẽ giúp củng cố nền tảng trí tuệ và cảm xúc một cách toàn diện.

Trí não của trẻ sẽ phát triển đến năm bao nhiêu tuổi?

Bộ não được xem là bộ máy điều hành trung tâm của toàn bộ cơ thể, đóng vai trò then chốt trong mọi hành vi, cảm xúc và nhận thức của con người. Ngay từ khi chào đời, trẻ đã sở hữu đầy đủ số lượng tế bào thần kinh cần thiết. Tuy nhiên, điều quyết định đến khả năng tư duy và phản xạ lại nằm ở sự hình thành và củng cố các kết nối giữa các tế bào này.

Trong những năm đầu đời – đặc biệt là giai đoạn từ sơ sinh đến 5 tuổi – não bộ phát triển mạnh mẽ, với tốc độ xây dựng các liên kết thần kinh cực kỳ nhanh chóng. Đây được coi là thời kỳ vàng để nuôi dưỡng và kích thích trí tuệ, phát triển trí não cho bé. Những trải nghiệm phong phú trong giai đoạn này sẽ giúp hình thành nên nền tảng cho năng lực học hỏi, cảm xúc và hành vi xã hội về sau.

Mỗi vùng não đảm nhận một chức năng riêng biệt như vận động, tư duy logic, khả năng giao tiếp hay xử lý cảm xúc, và không phải tất cả đều trưởng thành cùng lúc. Một số vùng phát triển sớm trong khi những khu vực liên quan đến tư duy phức tạp, kiểm soát hành vi hay ra quyết định – thường thuộc thùy trán – lại phát triển kéo dài đến cuối tuổi thiếu niên và đầu tuổi trưởng thành.

Các nhà khoa học đã xác định rằng, não bộ đạt đến độ trưởng thành hoàn toàn vào khoảng năm 25 tuổi. Lúc này, các vùng não quan trọng đã hoàn thiện về cấu trúc và chức năng, đặc biệt là khả năng kiểm soát cảm xúc, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện.

Tuy nhiên, sự hoàn thiện không đồng nghĩa với ngừng phát triển. Sau tuổi 25, não vẫn tiếp tục thay đổi và học hỏi thông qua trải nghiệm, đào tạo và tương tác xã hội. Những hoạt động như đọc sách, học ngoại ngữ, chơi nhạc cụ hay rèn luyện thể chất có thể giúp duy trì sự dẻo dai của não bộ, đồng thời làm chậm quá trình lão hóa khi về già.

Quá trình phát triển não của trẻ vẫn tiếp diễn sau các giai đoạn vàng

Những thực phẩm tốt cho quá trình phát triển trí não của trẻ

Cá hồi

Cá là một trong những thực phẩm giàu dinh dưỡng, đặc biệt là omega - 3. Trong đó, cá hồi được xem là một trong những loại cá giàu chất béo tốt cho sức khỏe não bộ của trẻ em, với nguồn cung cấp Acid béo, DHA và EPA dồi dào. 

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy con cần được bổ sung những loại Acid béo này trong suốt quá trình phát triển trí não toàn diện những năm đầu đời. Mẹ có thể bổ sung loại thực phẩm này cho con trong bữa ăn với rất nhiều cách chế biến, như hấp, nấu cháo, làm chà bông,... để bé có cảm giác lạ miệng và thích thú hơn khi ăn.

Cá hồi giàu chất béo Omega-3, DHA và EPA thúc đẩy sự phát triển hệ thần kinh của trẻ em

Trứng

Trứng là một thực phẩm giàu protein, trong lòng đỏ trứng có chất Choline, là một dưỡng chất thiết yếu để cơ thể sản sinh acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh tâm trạng và trí nhớ ở trẻ em. Đây cũng là thực phẩm chứa nhiều Vitamin nhóm B hỗ trợ phát triển trí não cho trẻ, và giúp giảm nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở người trưởng thành. Thực phẩm này vô cùng gần gũi trong bữa cơm gia đình, mẹ cũng có thể có nhiều cách chế biến, trang trí hơn trong bữa ăn của bé

Ăn trứng, đặc biệt là lòng đỏ trứng, giúp cung cấp Choline cho sự phát triển trí nhớ của trẻ em

Bơ đậu phộng

Bơ đậu phộng cũng được xem là thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ. Bơ đậu phộng và đậu phộng giàu Vitamin E và Thiamin (Vitamin B1) giúp tạo năng lượng cho não bộ và hệ thần kinh của trẻ. Món ăn có vị ngọt, béo thơm này có thể trở thành bữa yêu thích của con nếu mẹ biết khéo léo kết hợp. Tuy nhiên gia đình cần lưu ý, bơ đậu phộng cũng là một trong những thực phẩm có tỷ lệ gây dị ứng khá cao, ba mẹ cần theo dõi bé thật cẩn thận ở những lần thử đầu tiên để chắc chắn con không bị dị ứng với “món ngon” này nhé.

Bơ đậu phộng giàu Vitamin E và Thiamin

Ngũ cốc nguyên hạt

Để trẻ em phát triển trí não, cần bổ sung ngũ cốc nguyên hạt vào thực đơn cho trẻ, thay vì sử dụng các loại ngũ cốc tinh chế. Não bộ của trẻ em cần nguồn glucose để sản sinh năng lượng nuôi dưỡng các tế bào thần kinh, đây là một trong những thành phần phổ biến có trong ngũ cốc. Bên cạnh đó, ngũ cốc nguyên hạt cũng chứa Vitamin nhóm B, chất béo tốt cho sự phát triển trí nhớ ở trẻ.

Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp nguồn dinh dưỡng phong phú cho sự phát triển trí não ở trẻ

Yến mạch và bột yến mạch

Yến mạch là một trong những loại thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ, vô cùng quen thuộc và có giá thành rất phải chăng. Yến mạch chứa nhiều chất xơ, tinh bột tốt, vitamin E, các vitamin nhóm B, Kali và Kẽm, giúp cung cấp năng lượng và đảm bảo cân bằng dinh dưỡng. 

Mẹ có thể nấu cháo cho con bằng yến mạch (đặc biệt món cháo bí đỏ yến mạch vô cùng thơm ngon và bổ dưỡng), cho bé ăn kèm với sữa chua trong bữa xế hay thậm chí kết hợp cùng một số hoa quả để bé ăn trực tiếp.

Yến mạch giàu dưỡng chất, thơm ngon, dễ sử dụng, thích hợp làm bữa sáng cho trẻ em

Các loại quả mọng

Những loại quả mọng như dâu tây, anh đào, việt quất, mâm xôi… rất tốt cho sự phát triển trí não ở trẻ em. Các loại quả mọng chứa các chất chống oxy hóa với hàm lượng cao, giàu Vitamin, đặc biệt là Vitamin C. Các dưỡng chất này làm chậm quá trình lão hóa của não bộ, giúp phát triển các nơ-ron thần kinh và tăng cường trí nhớ ở trẻ.

Quả mọng là nguồn cung cấp Vitamin và chất chống oxy hóa dồi dào cho não bộ của trẻ em

Các loại đậu

Các loại đậu chứa nhiều protein, carbohydrate phức, chất xơ, các vitamin và khoáng chất, giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể và duy trì hoạt động của não bộ. Sử dụng đậu thường xuyên sẽ giúp quá trình phát triển trí não cho trẻ hiệu quả. 

Đậu tây (kidney bean) và đậu cúc (pinto bean) cung cấp nguồn Acid béo Omega - 3 dồi dào hơn hẳn do với các loại đậu khác. Trong đậu tây và đậu cúc còn chứa hợp chất ALA hỗ trợ sự phát triển và hoạt động của não bộ.

Các loại đậu giàu dinh dưỡng giúp cho sự phát triển não bộ của trẻ em

Các loại thực vật màu sắc

Một số nghiên cứu đã chỉ ra, thực vật nhiều màu sắc sẽ có nhiều dưỡng chất đa dạng và phong phú. Cà chua, khoai lang, bí đỏ, cà rốt, rau chân vịt, cải cầu vồng… đều là các loại thực vật giàu chất chống oxy hóa, Vitamin, cung cấp Kẽm, Sắt, Canxi, Magie giúp bảo vệ tế bào não, hỗ trợ phát triển trí não cho con

Thực vật nhiều màu sắc bổ sung Vitamin, Khoáng chất, và dưỡng chất đa dạng cho sức khỏe não bộ của trẻ em

Sữa chua

Sữa chua cũng là thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ, không những giàu protein, carbohydrate mà còn cả các vitamin nhóm B không thể thiếu cho sự phát triển của não bộ. Bên cạnh đó, sữa chua còn chứa các chất dẫn truyền thần kinh và các chất xúc tác sinh học (enzyme) thúc đẩy sự phát triển não bộ ở trẻ em.

Sữa chua thơm ngon, bổ dưỡng, thích hợp để bổ sung dưỡng chất cho não bộ của trẻ em

Thịt bò nạc (và các loại thịt khác)

Thịt bò nạc và các loại thịt tương tự rất giàu chất Sắt, giúp trẻ giữ được trạng thái năng động và tỉnh táo khi đi học. Thịt bò nạc là thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ, chứa hàm lượng đạm dồi dào, cung cấp năng lượng cho não bộ. Bên cạnh đó trong thịt bò nạc còn chứa Kẽm giúp tăng khả năng ghi nhớ.

Bổ sung bò nạc vào thực đơn hằng ngày của trẻ em cũng góp phần bảo vệ sức khỏe não bộ của trẻ

Bên cạnh những thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ, sữa công thức cũng là nguồn dinh dưỡng phù hợp để cung cấp các dưỡng chất thiết yếu để giúp trẻ phát triển trí não toàn diện, hỗ trợ củng cố hệ miễn dịch, phát triển chiều cao và tăng cường tiêu hóa hấp thu các chất dinh dưỡng.

Ngoài ra, để hỗ trợ sự phát triển trí não cho bé tốt hơn, mẹ có thể tham khảo các sản phẩm dinh dưỡng với hệ dưỡng chất bổ sung tốt cho trí não. Sản phẩm ColosBaby IQ 2+  của VitaDairy là một tham khảo. 

Colosbaby IQ 2+ công thức khoa học, hương vị thanh nhẹ tự nhiên với Sữa non ColosIgG24h nhập khẩu độc quyền từ Mỹ, bổ sung hàm lượng kháng thể IgI tự nhiên cao, kết hợp 2'-FL HMO, DHA, Lactium, các Vitamin và khoáng chất thiết yếu cho bé một hệ miễn dịch khỏe mạnh, phát triển não bộ, phát triển toàn diện cả chiều cao, cân nặng, tiêu hóa và giấc ngủ

ColosBaby IQ 2+  Miễn dịch khỏe - Bé thông minh

Việc bổ sung dưỡng chất để phát triển trí não cho trẻ là nhu cầu thường thấy ở rất nhiều gia đình có con nhỏ. Tuy nhiên, không phải lúc nào ăn nhiều thức ăn bổ dưỡng cũng sẽ đem lại hiệu quả cao, bởi việc hấp thụ dinh dưỡng còn phụ thuộc vào hệ tiêu hóa của mỗi trẻ. Bên cạnh đó, việc chọn lọc thực phẩm nói chung và sữa nói riêng cũng rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe hệ thần kinh của trẻ. Hi vọng với các thông tin bên trên, mẹ đã có thể tự tin hơn khi tìm kiếm một nguồn thực phẩm dinh dưỡng tốt cho trí não và sự phát triển của “bé cưng” nhà mình.

Link tham khảo:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Child_development
2. https://startingblocks.gov.au/resources/parenting-and-home/your-childs-development/brain-development-in-children
3. https://earlychildhood.qld.gov.au/early-years/early-years-brain-development