MIỄN DỊCH VÀ TRÍ NÃO: NHỮNG YẾU TỐ THEN CHỐT GIÚP TRẺ PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

MIỄN DỊCH VÀ TRÍ NÃO: NHỮNG YẾU TỐ THEN CHỐT GIÚP TRẺ PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Những năm đầu đời, miễn dịch và trí não của con luôn là mối quan tâm hàng đầu của mẹ. Vậy giữa miễn dịch và trí não, mẹ nên ưu tiên điều gì để con có thể phát triển toàn diện?

Theo Luật trẻ em 2016, phát triển toàn diện là sự phát triển đồng thời cả về thể chất, trí tuệ, tinh thần, đạo đức và mối quan hệ xã hội. Mà trong đó, miễn dịch và trí não là những yếu tố có sự ảnh hưởng quan trọng.

Miễn dịch - Hàng rào bảo vệ sự phát triển của con

Trong quá trình con lớn, miễn dịch được xem là “hàng rào bảo vệ” cho con. Về mặt sức khỏe tổng thể, hệ miễn dịch có vai trò bảo vệ con khỏi nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng, giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian mắc bệnh, từ đó giảm nguy cơ tử vong khi mắc bệnh ở trẻ.

Khi hệ miễn dịch của bé suy yếu, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ tăng lên. Lúc bị bệnh, bé thường mệt mỏi, ăn không ngon, từ đó khiến khả năng hấp thu dinh dưỡng giảm, trong khi bé đang cần nhiều năng lượng để nhanh hồi phục. Điều này khiến bé rơi vào tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng. Nếu diễn ra trong thời gian dài, tình trạng này sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến cân nặng và làm chậm quá trình phát triển thể chất của bé.

Hệ miễn dịch của trẻ suy yếu làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh 

Ngoài ra, khi bị bệnh, trẻ sẽ thiếu năng lượng, dẫn đến mệt mỏi, kém tập trung. Điều này làm giảm khả năng tiếp thu, học hỏi, giao tiếp và thực hiện kỹ năng xã hội của bé. Từ đó, nếu miễn dịch kém và tình trạng bệnh vặt cứ kéo dài thì việc học tập, vui chơi của con sẽ chịu gián đoạn đáng kể.

Vì thế, mẹ có thể thấy, việc xây dựng một hệ miễn dịch khỏe mạnh là điều quan trọng để giúp con có đủ sức khỏe tham gia vào các hoạt động học tập, giao lưu xã hội,... Từ đó, giúp hình thành và thúc đẩy phát triển ngôn ngữ cũng như kỹ năng xã hội của con.

Cùng với hệ miễn dịch, trí não cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của con.

Phát triển trí não - Nền tảng cho sự phát triển toàn diện của bé

Nếu xem miễn dịch là “hàng rào bảo vệ”, thì trí não chính là nền tảng cho sự phát triển toàn diện của con. 7 năm đầu đời là giai đoạn trẻ có sự phát triển não bộ mạnh mẽ nhất, đặc biệt 2 năm đầu tiên được xem là giai đoạn vàng cho sự phát triển trí tuệ và tinh thần của con.

Khi sinh con ra, bé đã có khoảng 100 đến 200 tỷ tế bào thần kinh (nơron) được hình thành nhưng chưa hoàn thiện. Trong 2 năm đầu, kết nối giữa các nơron tăng lên, một nơron có thể hình thành hàng ngàn kết nối mới. Những kết nối không được sử dụng sẽ bị loại bỏ, trong khi những kết nối được sử dụng sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.  Đây là quá trình giúp não hoạt động hiệu quả; hình thành và làm chủ được các kỹ năng phức tạp liên quan đến tâm thần và vận động, bao gồm việc cảm nhận, nhận thức và điều tiết cảm xúc.

2 năm đầu đời là giai đoạn vàng trong quá trình phát triển trí não của trẻ

Cho đến năm 2 tuổi, não bộ của trẻ phát triển đến 75% so với kích thước não bộ của người trưởng thành. Sự phát triển trí não trong giai đoạn này không chỉ giúp trẻ hình thành các kỹ năng ngôn ngữ, tư duy và vận động mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển trí tuệ và tinh thần trong suốt cuộc đời.

Thêm vào đó, trẻ em phát triển trí tuệ tốt thường có khả năng nhận biết và thích nghi với các loại thực phẩm đa dạng. Tâm lý ổn định và tinh thần vui vẻ giúp con có cảm giác thèm ăn và ăn uống tốt hơn. Điều này giúp con hình thành thói quen ăn uống lành mạnh, góp phần vào việc tăng trưởng thể chất ổn định.

Vậy nên, để con có thể phát triển toàn diện, miễn dịch và trí não đều là yếu tố then chốt mà mẹ cần quan tâm. Tuy nhiên, làm sao để tăng cường miễn dịch và phát triển trí não song song một cách tối ưu luôn là câu hỏi của nhiều mẹ.

3 cách giúp tăng cường hệ miễn dịch và phát triển trí não 

1. Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh

Cho trẻ ngủ đủ giấc

Giấc ngủ đủ và chất lượng là yếu tố then chốt trong việc duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của não bộ. Khi trẻ ngủ đủ giấc, cơ thể có điều kiện để sửa chữa và tái tạo, giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn và tăng cường khả năng học tập, ghi nhớ. 

Để cải thiện chất lượng giấc ngủ cho trẻ, ba mẹ cần thiết lập thói quen đi ngủ và thức dậy đúng giờ, đồng thời giảm thiểu việc sử dụng các thiết bị điện tử từ 1 đến 2 tiếng trước khi đi ngủ. Điều này giúp giảm bớt kích thích thần kinh, tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu hơn.

Tăng cường các hoạt động thể chất 

Hoạt động thể chất là một yếu tố quan trọng, không chỉ giúp phát triển cơ thể mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch và thúc đẩy sự phát triển trí não của trẻ.

Khi vui chơi hoạt động, não bộ được kích thích, con có thể cải thiện khả năng tư duy, học tập và xử lý tình huống. Đồng thời, việc tiếp xúc với môi trường tự nhiên sẽ gia tăng khả năng tiếp xúc với các mầm bệnh (như vi khuẩn, vi rút,..). Nhưng mẹ không cần lo lắng, vì điều này giúp hệ miễn dịch của trẻ được "huấn luyện", nâng cao khả năng nhận diện và đối phó với các mầm bệnh. Không chỉ giúp trẻ có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn mà điều này còn giảm đi nguy cơ trẻ mắc các bệnh vặt. 

Vì thế, bố mẹ nên khuyến khích trẻ thường xuyên tham gia các hoạt động thể chất, từ việc đơn giản như đi bộ và leo cầu thang đến tham gia các môn thể thao và vui chơi ngoài trời. 

Cho trẻ phụ giúp việc nhà cũng là một cách giúp trẻ phát triển tư duy và tương tác với bố mẹ

2. Chăm sóc sức khỏe tinh thần và tương tác xã hội

Quan tâm đến tinh thần và tâm lý của trẻ: 

Trẻ dễ nhiễm bệnh khi bị stress. Do đó ba mẹ cần lắng nghe và quan sát, quan tâm con. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường về sức khỏe tâm thần cần đưa trẻ đến gặp các bác sĩ để tư vấn.

Tương tác xã hội 

Đi học là một biện pháp tốt để trẻ có thể phát triển giao tiếp, tư duy, kiến thức và các kỹ năng xã hội quan trọng vì trẻ được tiếp xúc với thầy cô và nhiều bạn bè đồng trang lứa. Tùy vào khả năng phát triển ngôn ngữ và thích nghi của con, ba mẹ nên cân nhắc cho con đi học để giúp con tăng cường tương tác xã hội.

3. Cân bằng dinh dưỡng

Khẩu phần ăn hợp lý

Đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng đầy đủ là một yếu tố quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của con mà còn đóng vai trò chủ chốt trong việc củng cố hệ miễn dịch và phát triển trí não.

Việc cung cấp đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu như protein, vitamin, khoáng chất, axit béo omega-3…, giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Không chỉ tăng cường khả năng chống lại bệnh tật mà đồng thời, các dưỡng chất này còn hỗ trợ quá trình phát triển và chức năng của não bộ, cải thiện khả năng ghi nhớ, học tập và xử lý thông tin của con.

Vậy nên, mẹ cần cho con ăn đủ chất. Trong đó, đạm, vitamin, sắt và kẽm là các nhóm chất hỗ trợ tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch. Để trẻ có hệ miễn dịch mạnh khỏe, mẹ lưu ý trong bữa ăn cần ưu tiên nhiều trái cây và rau củ. Đồng thời, các thực phẩm chứa nhiều DHA, ARA, choline, taurine hay vitamin B12 như thịt đỏ, cá, trứng, sữa, các loại hạt, ngũ cốc, v.v… cũng hỗ trợ phát triển trí não và cải thiện chức năng não bộ.

Sử dụng thực phẩm bổ sung có thành phần tốt cho trí não và hệ miễn dịch

Bên cạnh những bữa ăn hằng ngày, mẹ có thể cho bé sử dụng thêm các thực phẩm bổ sung dinh dưỡng để đảm bảo đủ chất. Sữa và các sản phẩm từ sữa là những lựa chọn mẹ có thể cân nhắc. 

Theo Viện Dinh dưỡng, sữa và các sản phẩm từ sữa là 1 trong 8 nhóm thực phẩm cần có để xây dựng chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân đối của trẻ. Ngoài lượng canxi và protein dồi dào sẵn có, nhiều loại sữa hiện nay còn được cải tiến với công thức dinh dưỡng nâng cao, bổ sung thêm các thành phần hỗ trợ hệ miễn dịch và phát triển trí não của bé.

Trong đó, các thực phẩm, cũng như các loại sữa bổ sung DHA, choline, taurine có khả năng hỗ trợ phát triển hệ thần kinh, khả năng tư duy, cũng như cải thiện trí nhớ của trẻ. Đồng thời, mẹ cũng có thể củng cố hệ miễn dịch của trẻ với sản phẩm chứa kháng thể IgG. Kháng thể IgG đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch của trẻ, giúp loại bỏ virus và các yếu tố gây bệnh, đồng thời tạo lập hàng rào bảo vệ chống lại sự xâm nhập của các mầm bệnh.

Như mẹ đã thấy, trí não và miễn dịch đóng vai trò quan trọng như nhau trong việc giúp con yêu phát triển toàn diện. Vậy nên mẹ hãy luôn quan tâm và chăm sóc hai yếu tố này, cũng như theo dõi và đồng hành cùng con khôn lớn.

Tài liệu tham khảo

1. Quốc hội. Luật số 102/2016/QH13: Luật trẻ em. 2016.

2. Braibant, M. et al. Retrovirology 10, 103 (2013). https://retrovirology.biomedcentral.com/articles/10.1186/1742-4690-10-103 

3. Vikaspedia - Feeding Infants and Young Children During and After Illness - https://vikaspedia.in/health/child-health/nutrition/feeding-infants-and-young-children-during-and-after-illness 

4. Child Mind Institute - Mental Health in Kids With Chronic Illness - https://childmind.org/article/mental-health-in-children-with-chronic-illness/ 

5. Lumen. Physical Growth and Brain development in Infancy 

https://courses.lumenlearning.com/wm-lifespandevelopment/chapter/physical-development/#:~:text=The%20Brain%20in%20the%20First%20Two%20Years&text=At%20birth%2C%20the%20brain%20is,percent%20by%20age%207%20years.&text=Organization%20of%20high%2Dlevel%20visual%20cortex%20in%20human%20infants%E2%80%9D. 

6. Naveed, S., et al. International journal of environmental research and public health, 17(3),  953. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7037721/ 

7. Harvard Medical School. Boosting your child's immune system (2023). https://www.health.harvard.edu/blog/boosting-your-childs-immune-system-202110122614. 

8. Mintzer J et al. 2019 Oct 4;6:204. doi: 10.3389/fmed.2019.00204. 

https://www.frontiersin.org/journals/medicine/articles/10.3389/fmed.2019.00204/full 

9. Nutrition to support immune system health. https://www.nutritionnews.abbott/healthy-living/diet-wellness/how-nutrition-supports-your-immune-system/ 

10. Gómez-Pinilla F.Nat Rev Neurosci. 2008 Jul;9(7):568-78. 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2805706/ 

11. Hadley KB et al Nutrients. 2016 Apr 12;8(4):216. doi: 10.3390/nu8040216. PMID: 27077882; PMCID: PMC4848685.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4848685/ 

12. Zeisel SH.Annu Rev Nutr. 2006;26:229-50. PMID: 16848706; PMCID: PMC2441939.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2441939/#:~:text=Choline%20is%20critical%20during%20fetal,defects%20and%20lifelong%20memory%20function. 

13. Jangra A et al. Neural Regen Res. 2024 Jan;19(1):62-68. doi: 10.4103/1673-5374.374139. PMID: 37488845; PMCID: PMC10479846.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10479846/#:~:text=As%20part%20of%20its%20limiting,dysfunction%2C%20and%20spinal%20cord%20injury. 

14. Viện Dinh Dưỡng - Ăn bổ sung hợp lý - https://viendinhduong.vn/vi/pho-bien-kien-thuc-chuyen-mon/an-bo-sung-hop-ly.html 

15. Ulfman LH et al. Front Nutr. 2018 Jun 22;5:52. doi: 10.3389/fnut.2018.00052. PMID: 29988421; PMCID: PMC6024018. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29988421/